Harran Üniversitesi öncülüğünde gerçekleştirilen ve uluslararası saygın bilim dergisi Water'da 22 Haziran 2025 tarihinde yayımlanan bilimsel çalışma, Harran Ovası’nda artan tuzlanma ve çoraklaşmaya karşı alarm veriyor. Türkiye’nin önemli tarım merkezlerinden biri olan bölge, bilinçsiz sulama ve yanlış tarım uygulamaları nedeniyle büyük bir verim kaybı riskiyle karşı karşıya.
Ulusal İş Birliğiyle Yürütülen Bilimsel Araştırma
Dr. Abdullah İzzeddin Karabulut’un koordinasyonunda yürütülen araştırmaya, Harran Üniversitesi’nden Prof. Dr. Mehmet İrfan Yeşilnacar ve Prof. Dr. Mehmet Ali Çullu, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi’nden Doç. Dr. Sinan Nacar ve Karadeniz Teknik Üniversitesi’nden Prof. Dr. Adem Bayram katkı sundu.
Araştırmada, yapay sinir ağları ve coğrafi bilgi sistemleri (CBS) kullanılarak Harran Ovası’ndaki tuzluluk düzeyleri hassas biçimde analiz edildi. Bu analizler sonucunda yer altı suyunun en hızlı bozulduğu alanları gösteren erken uyarı haritaları hazırlandı. Bu haritalar sayesinde yerel yönetimler ve çiftçiler, riskli bölgeleri önceden tespit edebilecek ve zamanında önlem alabilecek.
Tarım Ürünlerinde Verim Kaybı Kapıda
Araştırma sonuçları, pamuk, buğday ve mısır gibi temel tarım ürünlerinde ciddi verim kayıplarının kaçınılmaz olabileceğine dikkat çekiyor. Toprakta oluşan tuzlanma ve kimyasal bozulmanın, geri dönüşü zor çevresel zararlara neden olabileceği vurgulanıyor. Bilim insanları, bu durumun bölgenin tarımsal geleceğini tehdit ettiğini ifade ediyor.
Çözüm: Modern Sulama ve Bilinçli Tarım Uygulamaları
Araştırmayı yürüten ekip, sorunun çözümüne dair şu önerilerde bulunuyor:
Yüzey sulama yöntemlerinden vazgeçilerek basınçlı sulama sistemlerine geçilmeli.
Etkin drenaj sistemleri kurulmalı, böylece topraktaki tuz birikimi önlenmeli.
Sulama suyu kalitesi düzenli olarak izlenmeli ve bu konuda çiftçilere sürekli eğitimler verilmeli.
Dijital tarım uygulamaları yaygınlaştırılarak su ve toprak kullanımı optimize edilmeli.
Harran Ovası’nın Geleceği İçin Bilimsel Yol Haritası
Çalışma, Harran Ovası’nın verimliliğini koruma ve sürdürülebilir su yönetimi politikalarının geliştirilmesi açısından bilimsel bir yol haritası sunuyor. Bölgedeki tarımsal üretimin devamlılığı ve gıda güvenliği için bu uyarıların dikkate alınması gerektiği belirtiliyor.
