Krize girdiklerinde ise iş işten geçmiş olabiliyor. Onlar, şizofreniye tutulanlar yani her an her şeyi yapabilecek olan “içimizdeki canlı bombalar.”
Sokakta, alışverişte, kalabalık ortamlarda ve her an her yerde tuhaf davranan insanlarla karşılaşabilirsiniz. Yapacağınız en mantıklı şey sağlık ekiplerine haber vermek olacaktır. Çünkü o kişi kendisine ve çevresine zarar verebilecek bir kapasitede olabilir. Nedeni ise şizofreni. Uzmanlara göre toplumun en az yüzde 1’inde görülebilen bu hastalık, hastaya her an her şey yaptırabilir.
Örneğin; 2011 yılında Balıklıgöl’e sabah namazına giden 65 yaşlarındaki bir kişi, boğazı kesilerek öldürülmüştü. Cinayeti işleyen kişinin daha sonra şizofreni hastası olduğu anlaşıldı. Benzeri olaylar her an her yerde karşımıza çıkabilecek durumlar. Bazı şizofreni hastalarının ise çevresi yerine kendine zarar verdiği de kayıtlarda görülebilir. Örneğin intihar gibi. Peki, kişilerin hem kendisine hem de çevresine zarar vermesine neden olan şizofreni hastalığı nedir? Çevremizde şizofreni hastası olup olmadığını nasıl anlayabiliriz? Hastalığın belirtileri nelerdir? Şizofreni hastasıyla karşılaşırsak ne yapmalıyız?
KRONİK BİR HASTALIK
Şizofreniyi “Kişinin düşüncesini, hareketlerini, duygularını, ifade şeklini, gerçeği algılamasını ve kişinin diğerleri ile ilişkilerini bozan ciddi bir beyinsel rahatsızlık” olarak tanımlayan Psikiyatrist Uz. Dr. Zeki Tanırcan “Şizofreni maalesef toplumda yüksek oranda gözüküyor. Nüfusun yüzde 1’i şizofreniye yakalanabiliyor. Onun için fazla gözüken önemli ve ömür boyu süren bir hastalıktır” dedi. Tanırcan, şizofreninin mutlaka tedavi edilmesi gereken bir hastalık olduğunu vurguladı. Peki çevremizdeki bir insanın şizofrenik olup olmadığını nasıl anlayabiliriz? Psikiyatrist Uz. Dr. Tanırcan, hastalığın belirtilerini şu şekilde anlattı;
“Şizofrenide halüsinasyonlar gözükebiliyor. Hasta, çevredeki insanların duymadığı sesleri duyabilir. Yine çevredeki insanların görmediği şeyleri görebilirler. Şizofreni hastalarının konuşarak ikna edemeyeceğimiz yanlış düşünceleri olabilir. Kimi şizofreni hastası takip edildiğini düşünebilir ya da yakınlarının ona düşmanlık beslediğini düşünebilir. Bu düşünceleri biz maalesef konuşarak onları ikna edemeyiz. Bu bir hastalık düşüncesi olduğu için mutlaka tedaviyle değişebilen düşüncelerdir. Yine şizofreni hastalarında sinirlilik, çevreye ya da kendine zarar verme gibi belirtileri de olur.”
NASIL TEDAVİ EDİLEBİLİR?
Şizofreninin ilaçla tedavi edilen bir hastalık olduğunu ifade eden “Mutlaka bir psikiyatr uzmanı tarafından muayene ve tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Tedavi edilmezle hastalığın daha şiddetlenmesine, beyin hücrelerinin zarar görmesine neden olur. Hastalar tedavi edilmezse intihar ve çevreye zarar verme gibi telafisi olmayan problemlerle karşı karşıya kalabiliriz. Onun için yakınları mutlaka şizofreni hastalarını doktora götürmeliler. Özellikle yakınları diyorum çünkü şizofreni hastaları hasta olduklarını düşünmeyebiliyorlar. Bahsettiğim düşüncelerinin doğru olduğuna inanırlar. Ya da gördükleri ve duydukları şeylerin gerçek olduğuna inanıp hasta olduklarını düşünmezler. Onun için mutlaka tedavi edilmeleri gerekir” şeklinde konuştu.
SOKAKTA KARŞILAŞIRSAK NE YAPMALIYIZ?
Peki sokakta karşılaştığımız bir hastanın tehlike arz etmesi durumunda ne yapmalıyız? İşte Tanırcan’ın yanıtı;
“Vatandaş olarak fazla yapabileceğimiz bir şey yok. Daha çok biz yakınlarını tembihliyoruz. En çok yakınları maalesef onlardan şikayetçi olur, onlar bir mağduriyet yaşarlar ama bir vatandaş olarak önce şunu düşünmemiz gerekir; Şizofreni hastalarını damgalamamız gerekiyor. Onlardan kaçmak yerine nasıl yardımcı olabileceğimizi düşünmeliyiz. Eğer tedavisini almamış çarşıda-sokakta etrafına ya da kendine zarar verebileceğini düşündüğümüz bir hasta görünce mutlaka sağlık ekiplerini haberdar etmemiz gerekiyor.
Tedavi gören şizofreni hastası tehlike arz etmez. Çünkü zaten doktor takibinde ve denetiminde olacağı için bir tehlikeli durum söz konusu olmayacaktır. Ancak tedaviden uzaklaşmış hasta ve hastalığın ilk evrelerinde olumsuz davranışlar olabilir ama tedavi süreci başlayınca olumsuzluklar azalacaktır.”
Çevremizde şizofreni hastası var mı? Tanırcan, hastalığın tam nedeninin bilinmediğini aktararak şu şekilde devam etti;
“Tıp camiası olarak sadece tahmin ettiğimiz ve suçladığımız sebepleri sayabiliriz. İlk olarak Anne ve babası şizofren olan çocuklarda şizofrenin görülme ihtimali yüzde 20’dir. Yine kardeşleri ve birinci dereceden yakınları şizofren olan bir şahsın şizofreniye yakalanma ihtimali yüzde 10 diyebiliriz. İkincisi ise önemli olaylar, insan egosuna büyük zarar verecek olaylar ve psikolojik travmalar yine şizofreninin açığa çıkmasına neden olabilir. Yine bazı viral enfeksiyonlar suçlanabiliyor.”
UrfaHA